Sposoby mocowania i obróbki

Tokarka jest dosyć uniwersalną maszyną na której można obrabiać przedmioty na różne sposoby. Aby jednak móc dokonać obróbki należy najpierw zamocować przedmiot.

Sposoby mocowania obrabianych przedmiotów

Historycznie najstarszym sposobem i nadal stosowanym przy obrób ce długich wałków jest mocowanie w kłach. Jeden z kłów - stały mocuje się wewnątrz wrzeciona, drugi kieł - obrotowy jest zamocowany w koniku.

Obrabiany przedmiot musi posiadać tzw. nakiełki czyli specjalne stożkowe otwory na obu końcach. Do wykonywania nakiełków służy specjalny rodzaj wiertła – nawiertak do nakiełków: 

Sam przedmiot obrabiany zaciska się pomiędzy kłami a do przeniesienia momentu obrotowego stosuje się specjalny zacisk tzw. sercówkę. Moment obrotowy na sercówkę może być przeniesiony przez drugą sercówkę lub specjalną tarczę zabierakową przykręconą do wrzeciona zamiast standardowego uchwytu tokarskiego: 

Najczęściej stosuje się jednak mocowanie w uchwycie zaciskowym samocentrującym. Uchwyt taki posiada zwykle 3 szczęki które zaciskają się równomiernie na przedmiocie. Do zaciskania służy specjalny klucz:

Do zaciskania szczęk w uchwycie zastosowany jest wyrafinowany mechanizm ze specjalną tarczą posiadającą spiralny wypust. Same szczęki posiadają pasujące do tej spirali rowki dzięki czemu obrót tarczy równomiernie zwiera lub rozwiera szczęki. Z uwagi na to iż zwój spirali ma inne położenie dla każdej z trzech szczęk szczęki nie są wzajemnie zamienne ale przypisane do określonego gniazda uchwytu. Przy każdym gnieździe jest oznaczenie - jedna, dwie lub trzy gwiazdki. Tak samo oznakowane są szczęki: 

W szczękach można mocować przedmioty raczej krótkie (lub dłuższe ale wsunięte w przelot wrzeciona. Dłuższe przedmioty oprócz mocowania w uchwycie należy podeprzeć w nakiełku za pomocą kła obrotowego zamocowanego w koniku tokarki:

Innym sposobem mocowania jest przykręcenie obrabianego przedmiotu do specjalnej tarczy tokarskiej zamocowanej zamiast uchwytu do wrzeciona:

Tak zamocowanemu przedmiotowi można splanować powierzchnię czołową ale także wywiercić i wytoczyć otwór.

Typy prac tokarskich

Najczęściej stosowanymi pracami jest toczenie wzdłużne - wzdłuż osi obrotu. Przy tym typie toczenia można użyć posuwu automatycznego, dzięki czemu proces przebiega całkowicie samoczynnie: 

Drugim sposobem toczenia jest toczenie poprzeczne - w kierunku prostopadłym do osi obrotu. Często w ten sposób tylko wykańcza się krawędzie. Jeśli toczenie takie dotyczy powierzchni czołowej nazywa się to planowaniem:

Często stosowaną operacją jest wiercenie w osi przedmiotu za pomocą wiertła zamocowanego w uchwycie wiertarskim konika:

Oprócz toczenia powierzchni zewnętrznych można także toczyć powierzchnie wewnętrzne (przez otwór centrycznie wykonany w obrabianym przedmiocie). Taki rodzaj toczenia nazywa się wytaczaniem: 

Suport narzędziowy porusza się zasadniczo w kierunku wzdłuż lub w poprzek osi toczenia - jest to tzw. suport krzyżowy. Ale istnieje możliwość obrócenia suportu narzędziowego o dowolny kąt a wtedy można toczyć powierzchnię stożka:

Ostatnią z najczęściej przeprowadzanych operacji tokarskich jest przecinanie (lub toczenie głębokich rowków): 

Oczywiście to tylko część z możliwych do prowadzenia prac, ale takie są prowadzone najczęściej. Z innych typów warto wspomnieć o toczeniu gwintów, toczeniu kształtowym, kopiowym czy toczeniu długich stożków z przesunięciem konika, ale o tym będzie innym razem. Oto co wyszło z tych prac (do czego to będzie służyć będzie następnym razem):