Zakup i transport

Okazja do zakupu tokarki trafiła się dość niespodziewanie. Ale cena była tak okazyjna że nie zastanawiałem się długo. Mimo iż stan techniczny nie był zbyt zachęcający (chociaż "na chodzie"), to wydawała się dobrą bazą do remontu i dalszej eksploatacji. Tak prezentowała się przed zakupem: 

Jest to tokarka stolikowa czyli jej zasadnicza część - łoże ustawione jest na stole. Jest to jednak specjalny stół stanowiący integralną całość tokarki. Blat tego stołu spoczywa na dwóch nogach - szafkach z których prawa jest szafką narzędziową, lewa zaś zawiera w swoim wnętrzu napęd tokarki.

Z tabliczki znamionowej można wyczytać iż producentem były Warsztaty Szkolne ZSM Nr3 Kraków - Nowa Huta a powstała ona w 1978 roku. W istocie maszyny tego typu - TSB16 - były budowane w wielu szkołach na terenie całej Polski m.in. w Pruszkowie, Częstochowie, Gorlicach czy Oleśnicy.

Z tego co dowiedziałem się o historii mojego egzemplarza to pracował on w dziale remontowym Krakowskich Zakładów Tytoniowych, skąd został sprzedany w okresie ich prywatyzacji. Nowy właściciel próbował używać tokarki do prac w drewnie ale że do tego celu się niezbyt nadawała to sprzedał ją do małej firmy zajmującej się robotami ziemnymi. Tam była okazjonalnie wykorzystywana przy okazji remontów innych maszyn (dorabianie nietypowych części). Po likwidacji działalności nastąpiła wyprzedaż wyposażenia i tak maszyna trafiła do mnie.

Transport

Wbrew pozorom TSB16 nie jest ani taka mała ani lekka - waży ponad 160 kg. Maszyna przyjechała do mnie na jednokołowej przyczepce z której trzeba było ją zdjąć i ustawić w docelowym miejscu. Producent przewidział dla niej rozładunek dźwigiem jak na poniższym rysunku:

Jednak ja nie dysponuję dźwigiem. Trzeba było sobie poradzić inaczej. Jako że to przyczepa jednokołowa po odczepieniu można było ją pochylić a maszynę zsunąć tak aby jedną stroną oparła się o ziemię. Wtedy zsuwając dalej podstawiono drewniane klocki pod pochyloną maszynę tak, aby odprowadzić spod niej przyczepę. Następnie posiłkując się klockami i długą sztangą ustawiono maszynę w pozycji poziomej. (Jak powiedział Archimedes: "Dajcie mi punkt podparcia a poruszę Ziemię"). Ta sama sztanga posłużyła do ustawienia tokarki w docelowym miejscu:

Według specyfikacji tokarka uniwersalna TSB16 przeznaczona jest do wykonywania wszelkiego rodzaju lekkich i średnich prac tokarskich w produkcji jednostkowej, oraz na wydziałach remontowych i warsztatach naprawczych.

Wyposażenie

Stolik na którym spoczywała oprócz szafki posiada też szufladę z ciekawą zawartością:

Widzimy tutaj klucze do uchwytów, wymienne szczęki do uchwytu, uchwyty wiertarskie oraz kieł do konia i całą masę rozmaitych noży tokarskich (niestety w większości tępych bądź wyszczerbionych). Reszta osprzętu znajdowała się w szafce:

Te żółte to osłony - wrzeciona/głowicy oraz suportu narzędziowego. I jak to bywa z elementami bezpieczeństwa - zostały kiedyś zdemontowane... Ta metalowa choinka zaś to zestaw kół zmianowych do przekładni gitarowej zapewniających możliwość toczenia gwintów o 53 rodzajach skoku (18 metrycznych, 21 calowych i 14 modułowych). Koła zmianowe wyglądają na nigdy nie używane...

Ponadto na wyposażeniu było 4 różne tarcze zabierakowe. Niestety brak jest kilku elementów oryginalnego wyposażenia. Jak informuje oryginalna instrukcja - nazywana "Dokumentacją Techniczno-Ruchową" na wyposażeniu powinny się znajdować następujące elementy:

Dokumentacja Techniczno-Ruchowa

Lista wyposażenia pochodzi z "Dokumentacji Techniczno-Ruchowej". Tego też dokumentu nie było na wyposażeniu chociaż być powinien. Udało mi się jednak odnaleźć skany takiej DTR w internecie, wydrukować i zbindować:

Skany te w formie dokumentu PDF można pobrać stąd:

• tokarka_tsb16_dtr.pdf

Jednak ten dokument jest niekompletny, oryginalna instrukcja zawierała więcej informacji m.in o sposobie pomiarów. Tutaj film prezentujący oryginalną DTR:

Dane techniczne

Na koniec garść danych technicznych tokarki TSB16 wypisanych z DTR:

• Średnica toczenia nad łożem : 160 mm
• Średnica toczenia nad suportem : 90 mm
• Długość toczenia : 400 mm
• Zakres obrotów wrzeciona : 125-2000 lub 200-3150 obr/min.
• Ilość prędkości obrotowych wrzeciona : 18
• Przelot wrzeciona : 18 mm
• Gniazdo wrzeciona : stożek Morse'a B22
• Gniazdo pinoli konika : stożek Morse'a Nr 2
• Ilość posuwów wzdłużnych : 3
• Zakres posuwów wzdłużnych : 0,05-0,2 mm
• Ilość gwintów metrycznych : 18
• Zakres gwintów metrycznych : 0,2-3 mm
• Ilość gwintów calowych : 21
• Zakres gwintów calowych : 5-48 zw/1"
• Ilość gwintów modułowych : 14
• Zakres gwintów modułowych : 0,3-3 mm
• Skok śruby pociągowej : 3 mm
• Prześwit tulejek zaciskowych : 3-12 mm
• Moc silnika : 0,8 kW
• Obroty silnika : 1500 obr/min.
• Ciężar tokarki : 250 kG
• Wymiary gabarytowe /ze stołem/ : 1300 x 700 x 1200 mm
• Napięcie zasilania i sterowania : 380 V/220 V
• Częstotliwość prądu : 50 Hz

* * *

Próba uruchomienia tokarki zakończyła się fiaskiem. Po podłączeniu do sieci i załączeniu obrotów zadziałał… ale wyłącznik różnicowo-prądowy w mojej instalacji. Ponieważ maszyna była sprawna w poprzedniej lokalizacji problem wyniknął raczej z niekompatybilności instalacji elektrycznej. O tym jak rozwiązałem ten problem będzie w następnej części.